Vài suy nghĩ ngắn về UX
Mình vô tình xem được cuộc nói chuyện này trên Youtube. Là một người cũng tương đối thích UX, mình có một vài suy nghĩ nhanh. Đây là góc nhìn của mình, một developer có vài năm (<5) kinh nghiệm, đã và đang tự làm một (vài) cái micro SaaS (với hy vọng ra tiền mà mãi chưa ra 😭).
Trong cuộc nói chuyện, khách mời nhấn mạnh rõ sự thần thánh của UX qua các ví dụ về AirBnb, BlackPink, vv. Cảm giác UX như một cây đũa thần vậy. Mình không đồng ý. Nếu nhìn tổng thể, suy nghĩ rộng hơn chút, sự thành công của một sản phẩm công nghệ nói trên đến từ nhiều cái tốt, trong đó UX (trong phần lớn các case) chiếm phần nhỏ. Đầu tư cho UX thường được thấy ở các công ty công nghệ hàng đầu thế giới, nơi họ thừa tiền, sẵn sàng đầu tư nghiên cứu để dẫn đầu xu hướng. Đem tư duy đó về Việt Nam (VN) thì … khá oẳng vì ngữ cảnh 2 môi trường khác rất xa nhau. Chi phí để có UX tốt là đắt, khó ước lượng thời gian hoàn thành và hiệu quả mang lại. Thử nhẩm nhanh này, hãy kể tên 10 công ty công nghệ ở đất nước này có team UX bài bản và hoạt động hiệu quả (khó đấy 😁). Nếu bạn tự tay xây một sản phẩm công nghệ từ đầu, trong hầu hết các trường hợp, bạn sẽ thấy UX là cái ít quan trọng nhất (chỉ cần không quá tệ là được). Thêm nữa, UX là toàn bộ quá trình user trải nghiệm sản phẩm, từ việc dùng app đến việc nhận promotion, chửi nhau với customer success agent. Tất cả mọi thứ đều ảnh hưởng đến cảm xúc của khách hàng. Vậy nên, UX là một khái niệm rộng và cần kết hợp nhiều team với nhau, chứ chả phải mỗi ông / team design(er) mà khách mời (là designer) thần thánh nó dưới góc độ design. Tóm lại, nhìn chung, sản phẩm công nghệ cần UX đủ dùng, good UX là cái nice to have thôi, đừng thần thánh quá làm gì, còn tỉ việc khác cần làm trước (trừ khi bạn thừa tiền như big tech hoặc làm UX để múa).
Một điều nữa, là mình quan sát thấy có nhiều bạn tiếp xúc với mảng thiết kế sản phẩm số khá thần thánh UX, UX research, UX writing. Mình không hiểu lắm, có vẻ là vì trông vị trí đó nó cool ngầu hơn hoặc một vài big tech có vị trí đó chăng?! Mình thấy mấy cái đó hay nhưng tốn thời gian, khó đánh giá hiệu quả. Nó chỉ nên là skill-set của product designer, kết hợp với các bộ skill-set khác để giúp designer toàn năng hơn. Cũng như developer cần biết cả front end / back end / devops vậy, nhạc nào cũng nhảy. Ai cũng nên là full-stack trong mảng của mình. Cái này mình học từ mô hình t-shape và broken-comb gì đó, lâu mình cũng chả đọc lại, nhưng đại loại vậy. Tóm lại, bớt thần thánh hóa một kĩ năng nào đó, nên biết tất cả và vận dụng hợp lý với workload của mình.
p/s: Viết đến đây tự nhiên mình thấy mình toxic ghê gớm 🤣. Mình không hề ghét UX, nhưng mình thấy nó đang được hyped quá đà. Bài viết này không phải của một người làm thiết kế, chỉ là một góc nhìn khác để các bạn có cái nhìn đa chiều về ý kiến của một người nổi tiếng trong cộng đồng UX ở Việt Nam.
